1972 წელს დაამთავრა საქართველოს ტექნიკური უნივერსიტეტის არქიტექტურის ფაკულტეტი. 1973 წლიდან მონაწილეობს არქეოლოგიურ ექსპედიციებში. 1992 წლიდან მუშაობს ხელოვნების სახელმწიფო მუზეუმის დირექტორის მოადგილედ სამეცნიერო საკითხებში. 1997 წლიდან – საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის მცხეთის არქეოლოგიის ინსტიტუტის დირექტორის მოადგილედ სამეცნიერო მიმართულებით.
2000 წლიდან საქართველოს ტექნიკური უნივერსიტეტის არქიტექტურის ფაკულტეტის პროფესორია. 2007 წლიდან – ილიას სახელმწიფო უნივერსიტეტის სრული პროფესორი. 1982 წელს დაიცვა საკანდიდატო დისერტაცია, ხოლო 1992 წელს – სადოქტორო: ,,კოლხეთისა და იბერიის წარმართული ტაძრები და ქართული ქრისტიანული არქიტექტურის წარმოშობის საკითხები“. გამოქვეყნებული აქვს 200-ზე მეტი სამეცნიერო ნაშრომი.
გურამ ყიფიანი იყო გერმანიის არქეოლოგიის ინსტიტუტის სტიპენდიატი. კაიროს უნივერსიტეტში გავლილი აქვს კურსი: ,,არქეოლოგია, ძეგლთა რესტავრაცია, სამუზეუმო საქმე“. მოხსენებები წაიკითხა გერმანიის არქეოლოგიის ინსტიტუტსა და კალსრუეს უნივერსიტეტში თემაზე: ,,ანტიკური კლდოვანი არქიტექტურის შესწავლის პრობლემები“.
სამეცნიერო ინტერესის სფეროები / კვლევითი ინტერესები
ისტორია, არქეოლოგია, ხელოვნების ისტორია, არქიტექტურის ისტორია, კლდოვანი არქიტექტურა.
რჩეული პუბლიკაციები
The last Pagan Temple of Armaztsikhe. “anicient West & East. Vol 10. 2011.
ბოლნისის სიონი, ტაძრის გეგმა და სამი უადრესი წარწერა. ქრისტიანულ არქეოლოგიური ჟურნალი. ილიას სახელმწიფო უნივერსიტეტი, 3, 2010.
არდამის ქართლში ლაშქრობა და მოღვაწეობა. კულტურულ-საისტორიო ძიებანი. თბილისის უნივერსიტეტის გამომცემლობა, 2010.
მცხეთის წარმოშობის საკითხისათვის. ჰუმანიტარულ კვლევეთა ჟურნალი „კადმოსი“. ილიას სახელმწიფო უნივერსიტეტი, 2, 2010.
მეფე მირიანის ბაზილიკა. ბიზანტინოლოგია საქართველოში. 2, თბ.,2009.
ნეკრესის დიდი კვადრატი, ჰუმანიტარულ კვლევათა ჟურნალი „კადმოსი“, ილიას სახელმწიფო უნივერსიტეტი, 1, 2009.
Openwork Bronze Buckles Anicient West and East (from the Caucasus) Problem of Atribution. 2006.
არმაზციხის უკანასკნელი წარმართული ტაძარი. ქართული არქიტექტურის თეორიისა და ისტორიისა საკითხები, თბ., 2005.
Achaemenian Heritage in Ancient Georgian Architecture “Ancient Near Eastern Studies” v. XLI. Loavian, 2004.
Капитель с двойной протомой из городища Вани. «Кавказоведение» №6. М. 2004.
A rich Burial from Mtskheta (Caucasian Iberia) Ancientti „West and East“. V.1.N1. Leiden-Boston. 2004.
Начало археологического изучения Купольного Храма. археология Етнология и Фолклористика Кавказа. Эчмиадзин. 2003.
Археологические исслдования в древней столице – Мцхета. А. апакидзе. Археология IV и Етнология III Кавказа. Тбилиси. 2002.
Neune Beobachtungon zur achaimenidischen Bakusst in Kartli. Arrchaologische Mitteilangen aus Iran and Turan, Berlin.13.32. 2000.
La magnette enor d`un Sanctuaire Trouvee a Khaisi. La Mer Noir. Zone de Contacts. Paris. 1999.
ანტითეზური გამოსახულებანი. ნარკვევები, 1 თბ., 1995.
Die Kampfvagen des alten Georgien. “ caucasica”. V. 3. 1991.
წიგნები
ქალაქი სურიუმი, ,,არტანუჯი“, თბ., 2014;
ისტორიული ჭანეთის აღმოსავლეთ ნაწილში დაცული ქართული კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლები (თანაავტორები – შ. მამულაძე, ა. კახიძე, ე. კახიძე, თ. ფუტკარაძე, მ. ფაღავა, ლ. თანდილავა, კ. ქამადაძე, მ. მშვილდაძე). ბათუმი, 2014;
ქალაქ სარაკეს ლოკალიზაციისათვის. თანაავტორი გ. ლორთქიფანიძე. „არტანუჯი“, 2009;
ძველი თბილისის ზოროასტრიული ტაძარი. თბილისი, ICOMOS, საქართველო, 2009;
ძველი საქართველოს სამხედრო ისტორიის საკითხები. თანაავტორები: მ. ფირცხალავა, გ.გამყრელიძე . „არტანუჯი“, თბ., 2005;
ვარძია (ქართული და ინგლისურ ენებზე) კავკასიური მემკვიდრეობის სახლი. თბ., 2003.
მესხური საცხოვრისი (ქართული და ინგლისურ ენებზე). თბ., 2002;
უფლისციხე. „ლოგოსი“, თბ., 2002;
უფლისციხე, ქვაბულთა ატრიბუცია და ქრონოლოგიის საკითხები. „არტანუჯი“, 2001;
კოლხეთისა და იბერიის წარმართული ტაძრები და ქართული ქრისტიანული ხუროთმოძღვრების წარმოშობის საკითხები. თბ., 2000;
ნარეკვავი II (მცხეთა, 1999). საქ. მეცნიერებათა აკადემია. თანაავტორები: ა. აფაქიძე, ვ. ნიკოლაიშვილი. „საქართველოს მეცნიერებათა აკადემია“, თბ., 2000;
ნარეკვავი I (მცხეთა, 1998 ) საქ. მეცნიერებათა აკადემია. თანაავტორები: ა. აფაქიძე, ვ. ნიკოლაიშვილი. „საქართველოს მეცნიერებათა აკადემია“, თბ., 1999;
ნარეკვავის ახლად აღმოჩენილი სამაროვანი. თანაავტორები: ა.აფაქიძე, ვ. ნიკოლაიშვილი. მილსადენის არქეოლოგია. N1, 1999;
სატაძრო თემატიკა ძველი ქართული ოქრომჭედლობის ნიმუშებში. თბ., 1998;
The anicient city site of Vani. Tbilisi. 1995;
კოლხური და ფრიგიული სახლები. თანაავტორი ნ. ამაშუკელი. ხელოვნების სახ. მუზეუმი. თბ., 1995;
საქართველოს ანტიკური ხანის არქიტექტურა, კაპიტელები. „ხელოვნება“, თბ., 1987.
პუბლიკაციების ვრცელი სია
სამეცნიერო საბჭოს წევრობა:
2001-2004 – ძეგლთა დაცვის მთვარი დეპარტამენტის მეთოდოლოგიური საბჭოს წევრი
1998-2003 – საქართველოს ტექნიკური უნივერსიტეტის საატესტაციო საბჭოს წევრი
1997-2001 – საქართველოს ტექნიკური უნივერსიტეტის ჰუმანიტარული ფაკულტეტის სახელმწიფო კომისიის წევრი
1992 – დღემდე – საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის არქეოლოგიური კომისიის წევრი. კავკასიოლოგთა საერთაშორისო ასოციაციის წევრი
სამეცნიერო ჟურნალების რედაქტორი:
,,საქართველოსა და კავკასიის ისტორიისა და არქეოლოგიის საკითხები“ – ილიას სახელმწიფო უნივერსიტეტი, თბილისი
,,ქართული არქიტექტურის თეორიისა და ისტორიის საკითხები“ – საქართველოს ტექნიკური უნივერსიტეტი, თბილისი
ჟურნალების რედკოლეგიის წევრი:
,,კავკასიის მაცნე“, თბილისი.
სამეცნიერო შრომების კრებული – თბილისის უნივერსიტეტის გამომცემლობა ,,ხელოვნებათმცოდნეობა“, თბილისი.
არქეოლოგიური ჟურნალი – საქართველოს ხელოვნების სახელმწიფო მუზეუმი, თბილისი
,,გონიო-აფსაროსი“, ბათუმი.
,,კადმოსი“, თბილისი.
გრანტები:
2013, 2014, 2015, 2017 – ააიპ ,,ბაგინეთი +”-ის დაფინანსება: ,,ციხესულორის არქეოლოგიური ექსპედიცია”.
2014 – ააიპ ,,ბაგინეთი +”-ის დაფინანსება: სადაზვევრო არქეოლოგიური კვლევა-ძიება სოფ. როდინაულში.
2014 – ილიას სახელმწიფო უნივერსიტეტის დაფინანსება: ,,ციხესულორის არქეოლოგიური ექსპედიცია”.
2012 – ილიას სახელმწიფო უნივერსიტეტის შიდა გრანტი ,,ციხესულორის არქეოლოგიური ექსპედიცია“.
2011 – შოთა რუსთველის ეროვნული სამეცნიერო ფონდის გრანტი ,,საზღვარგარეთ არსებული ქართული მატერიალური და სულიერი მემკვიდრეობის სამეცნიერო კვლევა (ისტორიული ჭანეთის აღმოსავლეთ ნაწილში დაცული ქართული კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლები).
2009 – შოთა რუსთაველის ეროვნული სამეცნიერო ფონდის გრანტი. იმერხევის არქიტექტურული ძეგლების შესწავლა.
2007 – არმაზციხის ექვსაბსიდიანი ტაძრის კონსერვაციის კონცეფცია და პროექტი, კულტურული მემკვიდრეობის ფონდი.
2006 – უფლისციხის არქეოლოგიურ-არქიტექტურული მუზეუმი, სამეცნიერო კონცეფცია და ექსპოზიცია (პროექტისა და კონცეფციის ავტორი) კულტურული მემკვიდრეობის ფონდი.
სტიპენდიები:
1992 – კარლსრუეს უნივერსიტეტი, მოხსენება ,,საქართველოს კლდოვანი არქიტექტურა“.
1992 – გერმანიის არქეოლოგიის ინსტიტუტი, ბერლინი, მოხსენებათა ციკლი ,,ანტიკური ხანის კლდოვანი არქიტექტურის შესწავლის პრობლემები“.
1990 – გერმანიის არქეოლოგიის ინსტიტუტი ათენი.
კვლევები:
2000 მსოფლიო ბანკი – უფლისციხის კლდოვანი ძეგლის გადარჩენის სამეცნიერო კონცეფცია (კონცეფციის ავტორი).
2002 მსოფლიო ბანკი გონიოს ნაქალაქარის მეცნიერული დაცვის პროექტი (პროექტის ავტორი).
2006 კულტურული მემკვიდრეობის ფონდი – უფლისციხის არქეოლოგიურ-არქიტექტურული მუზეუმი, სამეცნიერო კონცეფცია და ექსპოზიცია (პროექტისა და კონცეფციის ავტორი).
